Thursday 30 August 2012

Mi-dzaru, Kika-dzaru, İva-dzaru


«Əgər mən şəri görmürəmsə, onun haqqında eşitmirəmsə və danışmıramsa deməli ondan müdafiə olunmuşam» 


Şər haqqında ideya - «görməməzlik» (Mi-dzaru), «eşitməməzlik» (Kika-dzaru) və «danışmazlıq» (İva-dzaru). Buddizm simvollarını əks etdirən üç meymunun təsviri. “Heç nə eşitmirəm, heç nə görmürəm, heç nə danışmıram” Bəzən bu sıraya dördüncü meymun – Sen-dzaru (“şər işlər görməmək” prinsipini simvolizə edən meymun) əlavə edilir.  O isə qarnını əlləri ilə örtmüş kimi təsvir olunur.
Simvol kimi meymunların seçilməsi yapon dilindəki söz oyunu ilə əlaqədardır. Belə ki, “heç nə eşitmirəm, heç nə görmürəm, heç nə danışmıram” ifadəsi yapon dilində “mi-dzaru, kika-dzaru, iva-dzaru” kimi səslənir. “Dzaru” sonluğu isə dildəki “meymun” sözünə uyğun gəlir.
“Üç meymun” heykəlini Nikko şəhrindəki qədim sintoist ziyarətgahının (Tosyequ) girişində görmək olar. 
Simvolun yaranmasını daha çox Kosin adlı inancla əlaqələndirirlər.
Bənzər ifadə Konfutsinin “Lyun Yuy” adlı kitabında da var: “Düzgün olmayana baxma, düzgün olmayanı dinləmə, düzgün olmayanı demə, düzgün olmayanı etmə”. “Heç nə eşitmirəm, heç nə görmürəm, heç nə danışmıram” bu ifadənin sadələşdirilmiş forması olması ehtimalı da var.
Üç meymun təsvirindən Somali yubiley sikkələrində, İraq, Tacikistan və Yeni Kaledoniyanın poçt markalarında istifadə olunub. 
Mahatma Qandi özü ilə daim 3meymun fiqurlarını gəzdirirdi. O, bu simvolların ifadə etdiyi prinsiplərdə müstəmləkəçilik, zülm və ədalətsizliyə qarşı mübarizə yolunu görürdü.
Günümüzdədə bir çox hadisələrə şərh vermək üçün bu ifadədən yaxud da təsvirdən istifadə edilir.